Żeby wyjaśnić, co rozumiem kiedy mówię o Chrystusie jako baranku a mszy jako ofierze baranka i skąd się to wziął taki symbol, muszę „rozpakować” go, tzn. zobaczyc, co on oznacza dla Biblii. Ponieważ łaska buduje na naturze, najpierw zacznę od opisu zwierzaczków. Baranki wyglądają tak: Wybrałam zdjęcia młodych egzemplarzy, żeby było wyraźnie widać co mam na mysli, kiedy mówię o baranku a nie owcy czy tryku. Opis gatunku znajdziecie w wiki, tutaj tylko dodam, że owce w hodowane na Bliskim Wschodzie różnią się nieco od tych, które znamy, wyglądem (mają obwisłe uszy i długie, grube ogony pełniące funkcję magazynu energii na „gorsze” czasy, coś, jak garby wielbłądów). Cechy jednak mają te same: są łagodne, powodują się odruchem stadnym, hodowane przez człowieka traktuja pasterza jak jedną z nich i przywódcę stada: reagują na jego głos (naprawdę w Palestynie owce idą ZA pasterzem, zresztą w naszym polskich Tatrach też jeszcze można zobaczyć taki widok, choć coraz rzadziej). W stadzie na ogół jest jeden tryk (czyli dorosły samiec), owce i jagnięta. Z hodowli owiec człowiek pozyskuje wełnę, mleko, skóry i mięso. Tyle z „Poradnika hodowcy”, teraz przejdźmy do Biblii. Księga Wyjścia dokładnie nam opisuje o jakiego baranka chodzi, jeśli mówimy o Passze: „Baranek będzie bez skazy, samiec, jednoroczny; wziąć możecie jagnię albo koźlę.”(Rdz 12,5) Spróbujmy to umieścić teraz w ówczesnym kontekście kulturowym: roczny baranek to zwierzę, które właśnie osiągnęło swoją dorosłość ale wciąż jeszcze młode, w pełni sił. Ma być bez skazy, a więc najlepsze zwierzę ze stada, mówiąc wprost – najlepszy reproduktor. To są czasy, kiedy nie ma supermarketów – jesz to, co uda ci się wyhodować. Jak nie uda ci się – głodujesz. W imię posłuszeństwa Bogu zabijasz to, co najcenniejsze w twoim stadzie podejmując ryzyko, że ta ofiara ci się nie zwróci a wręcz może osłabić to, co masz. Baranki te miały być przez cztery dni odłączone od stada i czwartego dnia zabite o zmierzchu przez całe zgromadzenie Izraela(Rdz 12, Ich krwią zostały pochlapane odrzwia domów Izraelitów w Egipcie, zaś mięso miało zostać upieczone na ogniu bez patroszenia i spożyte w całości, tak, żeby nic nie zostało na dzień następny. Resztki miały zostać spalone (Rdz 12,9-10). Pan złożył obietnicę: „Tej nocy [paschalnej] przejdę przez Egipt, zabiję wszystko pierworodne w ziemi egipskiej, od człowieka aż po bydło, i odbędę sąd nad wszystkimi bogami Egiptu – Ja, Pan. Krew posłuży wam do oznaczenia domów, w których będziecie przebywać. Gdy ujrzę krew, przejdę obok i nie będzie pośród was plagi niszczycielskiej, gdy będę karał ziemię egipską.” (Rdz 12,12-13). Krew na odrzwiach była znakiem, że mieszkający tam ludzie byli posłuszni nakazowi Boga co do złożonej ofiary a więc Mu zaufali. To była noc wyjścia, opuszczenia kraju, w którym byli niewolnikami i stania się wolnym narodem. Na pamiątkę (hebr. zikkaron) tego wydarzenia, Izraelici mieli co roku powtarzać zabijanie baranka, aby znów uobecnić wyjście z Egiptu a więc aby znów przeżyć to, czego doświadczyli ich przodkowie. I teraz pytanie kluczowe: czemu Jezusa określamy mianem baranka? Jest to odwołanie do symboliki baranka paschalnego (którą tu bardzo powierzchownie i wyrywkowo przedstawiłam) i pierwsze takie odwołanie znajdujemy już u św. Pawła w drugiej połowie lat 50-tych I wieku: „Chrystus został bowiem złożony w ofierze jako nasza Pascha” (1Kor 5,7b). Bezpośrednio tytuł Baranka nada Mu Szkoła Janowa: tak nazywa Jezusa św. Jan Chrzciciel (J 1, w opisie śmierci na krzyżu Ewangelista zauważa, że podobnie jak barankowi paschalnemu, Jezusowi nie połamano kości (por. J 19,36), wreszcie w Apokalipsie Baranek jest jedna z wiodących postaci i chodzi ewidentnie o Jezusa (por. Ap 5,6; 7,10; 14,1-5; etc.). Wynika to z paraleli pomiędzy barankiem paschalnym a śmiercią Jezusa: został pochwycony i osądzony przez całe zgromadzenie Izraela, zginął wtedy, kiedy w Świątyni szlachtowano baranki, żołnierze nie połamali Mu kości a jedynie spuścili z Niego resztkę krwi, jedną z przyczyn śmierci było wystawienie na słońce (w jednej z polskich pieśni pasyjnych śpiewamy: „Widząc Stworzyciela swego (…) na słońcu upieczonego Baranka wielkanocnego”), Jezus zmartwychwstał (a więc wyszedł z Otchłani, czym dopełniło się Misterium Paschalne) w nocy podobnie jak Izraelici wyszli z Egiptu. To są zewnętrzne podobieństwa a zostają jeszcze te znaczeniowe: Jego ciało stało się pokarmem, Jego krew jednoczy nas z Bogiem i sprawia, że nie podlegamy już sądowi, ale przeszliśmy ze śmierci do życia, Jego śmierć uwolniła nas od konsekwencji grzechu a więc sprawiła, że staliśmy się wolni i szatan nie ma już nad nami władzy. Myślę, że jest tu więcej paraleli, to te, które sama wychwytuję. Warto też przeczytać sobie na spokojnie „Exsultet”, bo ten tekst też pięknie kilka rzeczy pokazuje i tłumaczy. No i co o tym sądzisz, Geoffrey? Mam nadzieję, że coś wyjaśniłam zamiast zaciemnić 🙂